Nationale EGNOS-dag: veelal onbekend navigatiesysteem onmisbaar voor kritieke navigatietoepassingen

Te land, ter zee en in de lucht maken we volop gebruik van satellietnavigatie. Maar hoe zorg je dat het navigatiesignaal voldoende nauwkeurig en robuust is, bijvoorbeeld wanneer mensenlevens op het spel staan? Daarover ging op 30 oktober de eerste nationale EGNOS-dag, georganiseerd door het NSO, in opdracht van het Ministerie van IenW en in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Navigatie (NIN).

‘De ruggengraat van onze onafhankelijke, Europese navigatiecapaciteit’. Zo noemt Lianne Mooldijk, hoofd ruimtevaart van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, het EGNOS satellietnavigatiesysteem. ‘Voor velen is EGNOS nog onbekend. Daar moet verandering in komen. Want dit systeem helpt ons in Europa om het leven veiliger, beter, makkelijker, efficiënter en duurzamer te maken.’
Lianne Mooldijk IenW aan het woord

Tijdens de eerste Nationale EGNOS-dag op 30 oktober was er volop aandacht voor toepassingen die alleen kunnen bestaan dankzij EGNOS. Tientallen voorbeelden passeerden de revue. Een daarvan is het verhaal van Amanda Tijben.

Tijben is hoofd vliegoperaties bij ANWB Medical Air Assistance. Ze is ook piloot van de ambulancehelikopter in het Waddengebied. Omdat op de Waddeneilanden geen ziekenhuizen zijn, en omdat vervoer via het water tijdrovend en oncomfortabel is, vliegt ze patiënten naar het vasteland. Maar van de zevenhonderd meldingen die Tijben en haar collega’s jaarlijks krijgen, kan zo’n twaalf procent niet worden uitgevoerd door slecht weer.

Met het Europese satellietnavigatiesysteem EGNOS is het gelukt om dit aantal drastisch te verminderen. ‘We begonnen met een pilot in 2020 en sinds 2022 gebruiken we EGNOS operationeel. Het stelt ons in staat om lager en met minder zicht te vliegen’, legt Tijben uit. ‘Hierdoor kunnen we elk jaar zeventig patiënten helpen die anders hadden moeten wachten vanwege het weer.’

Wat is EGNOS?
EGNOS – European Geostationary Navigation Overlay Service – is een aanvulling op het Amerikaanse GPS-satellietnavigatiesysteem. Veertig grondstations in heel Europa meten GPS-signalen en berekenen de afwijking van deze signalen. Afwijkingen die veroorzaakt worden door de navigatiesatellieten zelf, maar ook door geladen deeltjes in de ionosfeer van onze dampkring. Een snelle computer berekent welke correctie moet plaatsvinden en stuurt dit als aanvullend signaal via een geostationaire communicatiesatelliet naar eindgebruikers. Zo maakt EGNOS het GPS-satellietnavigatie dus aanzienlijk nauwkeuriger en robuuster.

EGNOS is operationeel sinds 2009. Schepen varen ermee in havens en op drukke waterwegen. Boeren gebruiken het om hun trekkers zonder bestuurder over grote akkers te laten rijden. En vliegtuigen naderen ruim vijfhonderd Europese vliegvelden met behulp van het systeem. EGNOS speelt dus een cruciale rol in navigatietoepassingen die voor ons allemaal onmisbaar zijn.

EGNOS krijgt update
De komende jaren investeert Europa in innovaties en updates van het systeem. Vanaf 2030 maakt EGNOS niet alleen gebruik meer van GPS-signalen, maar ook van het Europese Galileo navigatiesysteem, vertelt Hélène Gautier van de Europese Commissie. Dit brengt veel nieuwe mogelijkheden met zich mee om de Europese autonomie te versterken, zowel op het land als op het water en in de lucht.

Jean-Christophe Denis van ESA neemt tijdens de EGNOS-dag alvast een voorschot op de mogelijkheden. Vliegtuigen die volautomatisch landen. Altijd precies en zeker weten waar taxi’s of vrachtwagens zijn. Laagvliegende drones volgen. Aandelen- en banktransacties tot op een paar nanoseconden nauwkeurig timen.

Maar een van de grootste ontwikkelingen wordt de modernisering van het Europese treinverkeer, voorspelt Denis: ‘In de toekomst kunnen treinen zónder machinist en veel dichter op elkaar rijden, waardoor het Europese spoor beter wordt benut en de kosten voor treinverkeer aanzienlijk zullen dalen.’

CGI Netherlands bouwde mee aan de eerste versie van EGNOS en hoopt de komende jaren ook bij nieuwe innovaties betrokken te zijn, zeggen Jeroen Derks en Ahmet Ghazali van CGI: ‘Nederland moet in de voorhoede blijven meewerken aan deze technologie, want positie- en tijdsbepaling worden steeds belangrijker in onze maatschappij.’

© Euspa