NSO Advies 2026-2028: breng het budget in lijn met de breed gedeelde nationale ambities

Het NSO publiceert vandaag haar advies aan de politiek over de Nederlandse bijdragen aan ruimtevaartorganisatie ESA voor de komende drie jaar. NSO-directeur Harm van de Wetering maakt zich zorgen: ‘Als Nederland haar budgetten niet verhoogt kunnen de politieke onderschreven strategische doelen voor Nederland niet worden waargemaakt’

Elke drie jaar komen Ministers uit de ESA-lidstaten bij elkaar om te praten over de toekomst van de ruimtevaart. Aan welke programma’s en ruimtemissies werkt ESA de komende jaren? En hoeveel dragen de verschillende lidstaten hier aan bij? Dit jaar vindt de ESA-ministersconferentie plaats op 26 en 27 november in Bremen. Het NSO adviseert de politiek over de Nederlandse bijdrage en strategie:

Elke dag leunen we op satellieten, vaak zonder dat we het beseffen. Veiligheidsdiensten vinden de snelste route naar de locatie van een incident. Overstromingsrisico’s worden vroegtijdig zichtbaar gemaakt en dijken worden vanuit de ruimte bewaakt om onze bevolking te beschermen. In de Rotterdamse haven plannen schepen de meest efficiënte koers naar hun eindbestemming. Defensie volgt veranderingen in vijandelijke posities om tijdig en weloverwogen te kunnen optreden. We vinden toegang tot al deze informatiediensten, die staan of vallen met satellietdiensten, vanzelfsprekend. Maar is dat ook zo?

Strategisch belang
Toegang tot satellieten is minder vanzelfsprekend dan we lange tijd aannamen, omdat mondiale samenwerking in het ruimte- en veiligheidsdomein onder druk staat. Europa kan en wil voor essentiële technologie, autonome lanceercapaciteit en betrouwbare civiele en militaire informatie niet afhankelijk zijn van anderen. Daarom neemt Europa zelf het voortouw in ruimte-activiteiten die van groot strategisch belang zijn en blijven we als lidstaten samenwerken om vitale satellietdiensten veilig te stellen.

Toch is er ook reden voor optimisme. Europese landen, waaronder Nederland, beschikken over de kennis, technologie en infrastructuur om zelfstandig of in samenwerking deze toegang te borgen. Nederland heeft in de afgelopen decennia een sterke positie opgebouwd met hoogwaardige technologie op gekozen focusgebieden, succesvolle Europese projecten, en een ruimtevaartsector met internationaal aanzien. Ook politiek is er erkenning: met de kabinetsreactie op de Lange-termijn ruimtevaartagenda is de noodzaak van een ambitieuzere koers in de ruimtevaart bevestigd.

Forse stap terug
Maar erkenning zonder actie is onvoldoende. Ondanks inhoudelijke steun ontbreekt structurele financiële borging. Met als gevolg dat Nederland juist nu een forse stap terug dreigt te doen, terwijl de wereld vraagt om vooruitgang en Europa bouwt aan nieuwe infrastructuur in de vorm van constellaties voor veiligheid en publieke dienstverlening. De beschikbare middelen liggen, op het moment van dit advies, circa 25 procent lager dan wat Nederland in 2022 heeft ingeschreven in technologieontwikkelingen en productie via ESA-samenwerkingen.

De consequenties van zo’n stap terug zijn niet te onderschatten. Onze invloed en toegang tot cruciale diensten staan onder druk, capaciteiten en kansen voor de Nederlandse industrie verdwijnen. Hierdoor bestaat het risico dat toekomstige Defensie-uitgaven buiten Nederland terechtkomen. Tot slot zal ons internationale aanzien, ook bij ESA, waarvan de grootste faciliteit gevestigd is in Noordwijk, worden geschaad.

De urgentie is helder. Satellietdiensten zijn onmisbaar voor onze veiligheid, economie en ons dagelijks leven, maar hun beschikbaarheid is niet langer vanzelfsprekend. Europa kiest voor versterking en investeert in eigen capaciteiten. Nederland kan een stap vooruitzetten, zijn sterke positie verder uitbouwen en aan deze ontwikkeling flink verdienen. De keuze die we nu maken, bepaalt of we in de toekomst zelf de regie houden over vitale diensten, of in toenemende mate afhankelijk worden van de agenda’s en belangen van anderen.

Satellieten in de ruimte vormen een onzichtbare ruggengraat van onze moderne samenleving. De belangrijkste aanbeveling in ons advies luidt dan ook: breng het budget in lijn met de breed gedeelde nationale ambities. Ruimtevaart is geen uitgave, het is een investering in kritische infrastructuur die Nederland, met haar goede technologische uitgangspositie, ruimschoots en op veel verschillende gebieden terugverdient. Onze ruimte-infrastructuur: ze is onzichtbaar, maar onmisbaar.

Meer informatie:

Lees het NSO advies hier
Lees hier verder in een Q&A met directeur NSO Harm van de Wetering