Europese satelliet BIOMASS klaar voor lancering: ‘Met deze missie leggen we tropische wouden op de weegschaal’
Vandaag lanceert de Europese ruimtevaartorganisatie ESA Biomass, een grensverleggende aardobservatiesatelliet voor onderzoek aan het tropisch regenwoud. Nederlandse bedrijven en wetenschappers kijken uit naar de meetgegevens, waarmee ze gedetailleerder dan ooit ontbossing en CO2 opslag in biomassa kunnen monitoren.
‘De wetenschappelijke gemeenschap kijkt met groot enthousiasme uit naar de gegevens van Biomass’, zegt Johannes Reiche, universitair hoofddocent remote sensing aan de Wageningen Universiteit. ‘Want met deze satelliet kunnen we voor het eerst dóór het bladerdak van bomen heen kijken naar wat eronder zit: boomstammen en grote takken.’
BIOMASS ready for launch © ESA - S. Corvaja
Reiche noemt Biomass, die deze ochtend om 11:15u met een Vega C raket vanuit Frans-Guyana wordt gelanceerd, een game changer voor bos- en klimaatonderzoek. Enerzijds brengt de satelliet ontbossing beter in kaart, anderzijds stelt de missie wetenschappers in staat om de klimaatimpact op tropische regenwouden nauwkeurig te berekenen.
Nieuwe golflengte
‘Het geheim van de Biomass missie is een bijzonder radarinstrument’, legt Anneleen Oyen van het NSO uit. ‘De meeste mensen kennen radar van snelheidscontroles of de luchtverkeersleiding die vliegtuigbewegingen monitort. Maar ook in de ruimtevaart wordt radartechnologie volop gebruikt. Voor hoogtemetingen, dijkmonitoring en dus ook om ontbossing op te sporen.’
Nieuw op deze satelliet is de P-Band-radar, die vanuit de ruimte voor het eerst onderzoek doet met zeer lange golflengtes. Via een twaalf meter grote parapluvormige antenne stuurt Biomass lange radiogolven naar de aarde. Peter de Maagt, ESA, die aan deze bijzondere antenne heeft gewerkt, is trots dat de antenne in Nederland is getest bij ESTEC, het technologische hart van ESA in Europa. ‘Het was een enorme uitdaging, maar we hebben deze technologie enorm vooruitgebracht.’ Die golven die worden verstuurd vanuit de satelliet gaan dwars door bladeren heen en worden vervolgens door takken en dikke boomstammen teruggekaatst naar de ontvanger op Biomass.
‘Met deze missie leggen we tropische wouden op de weegschaal’, zegt Dirk Bernaerts, programmamanager van de Earth Explorer missies van ESA, waar Biomass onder valt. ‘We onderzoeken hoeveel tonnen koolstof het tropisch regenwoud bevat en welk effect de opslag van CO2 heeft op het klimaat’
© ESA/ATG medialab CC-BY-SA 3.0 IGO
Europese wetgeving
Niet alleen wetenschappers kijken reikhalzend uit naar de gegevens die Biomass vanaf de zomer terug naar de aarde stuurt. Ook Nederlandse bedrijven kunnen de waarnemingen goed gebruiken. Zoals het bedrijf Satelligence, dat multinationals helpt om hun toeleveringsketen te verduurzamen.
Oprichter van Satelligence Niels Wielaard: ‘Wij onderzoeken voor bedrijven hoe duurzaam de productie van voedsel en dranken is. Want voor hulpbronnen zoals palmolie, cacao, koffie en soja wordt veel regenwoud gekapt. Met nieuwe Europese wetgeving, de EUDR, wordt dit verboden. Wij kunnen controleren of toeleveranciers voldoen aan die wet.’
Volgens Wielaard kan de data van Biomass daarnaast ook gebruikt worden de uitstoot in handelsketens te verminderen. En om projecten te monitoren die CO2 opslaan in de vorm van biomassa. De satelliet kan ‘zien’ of deze initiatieven leveren wat zij beloven.
Nederlandse raket- en satellietonderdelen
Waar het werk voor wetenschappers nog moet beginnen, is het voor de Nederlandse bedrijven die meebouwden aan Biomass al enige tijd afgerond. Airbus Nederland ontwikkelde het zonnepaneel van de satelliet. Een bijzonder exemplaar, dat moet uitklappen zonder daarbij de grote radarparaplu van de missie te beschadigen. Airbus bouwde ook de tussentrap van de Vega C lanceerraket die Biomass naar de ruimte brengt. Het bedrijf Aerospace Propulsion Products (APP) maakte voor deze raket de ontstekers van de motoren.