Waarom is het Satellietdataportaal opgericht?
De afgelopen jaren heeft het Europese ruimtevaartagentschap ESA in opdracht van de Europese Commissie enkele satellietmissies, de Sentinels gelanceerd, die gratis satellietdata verstrekken. De gegevens kunnen gebruikt worden in tal van toepassingen, zoals precisielandbouw, bodemdeformaties, algenmonitoring, etc. De Nederlandse overheid heeft geld ter beschikking gesteld om soortgelijke data met een hogere resolutie centraal in te kopen als aanvulling op de data van de Sentinel-missies, waardoor nog meer toepassingsmogelijkheden ontstaan. Op deze wijze kunnen allerlei nationale beleidsvraagstukken op een efficiëntere wijze opgelost worden. Ook buiten deze vraagstukken zijn er tal van gebruikers (bijv. de landbouwbedrijven) die baat hebben bij informatie uit deze data. Daarnaast biedt het de ruimte aan tal van 'value adding'-bedrijven (nieuw en bestaand) en kennisinstellingen om applicaties te bouwen met de beschikbaar gekomen data. Deze applicaties zullen niet alleen innovaties in Nederland teweegbrengen, maar helpen ook de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven en kennisinstellingen in het buitenland te verbeteren.
Wie betaalt voor het portaal en hoeveel?
Eén van de grote toepassingen die mogelijk gemaakt wordt door de Sentinel-missies is de precisielandbouw. Met behulp van satellietdata kan de boer precies zien hoe nat of droog zijn land is. Ook kunnen op basis van de satellietdata advies worden gegeven over de mate van bemesting of het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Op deze wijze kan het gebruik van satellieten niet alleen de kosten reduceren voor de boeren, maar vermindert het ook de milieubelasting vanuit de agrarische sector. Reden genoeg voor het Ministerie van Economische Zaken om dergelijke data in te kopen en via het Satellietdataportaal te ontsluiten. In oktober 2011 heeft Minister Verhagen 4 miljoen euro ter beschikking gesteld voor deze data. Het Netherlands Space Office (NSO) heeft het Satellietdataportaal opgericht en heeft namens het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (voorheen Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) deze data ingekocht en ontsloten.
Begin 2019 is de data-inkoop voor het Satellietdataportaal met vier jaar verlengd tot begin 2023. Daarna zal de data-inkoop opnieuw bepaald worden.
Wat voor data is nu beschikbaar in het portaal?
Het portaal ontsluit satellietdata van Nederland. In eerste instantie is er data ingekocht die benodigd is voor de wensen vanuit de precisielandbouw en aansluit op de toekomstige Copernicus Sentinel-missies. Het gaat dan om zowel multispectrale data, als radardata. Multispectrale data kan gebruikt worden voor ondermeer vegetatie-indices, gewasclassificatie en gewasgroei. Radardata kan gebruikt worden voor het monitoren van gewasgroei en bodemvocht. Het grote voordeel van radardata is dat deze data dag en nacht, ongeacht de weersomstandigheden, bruikbare data oplevert. Meer informatie over de verschillende data is te vinden onder Beschikbare data, en Sentinel data (Copernicus).
Op de pagina Voorbeelddata vindt u informatie waar u een aantal voorbeeld datasets kan bekijken (optische data) of downloaden voor evaluatiedoeleinden (radardata).
Komen er nog nieuwe data beschikbaar?
Sinds 1 maart 2012 zijn de satellietdata beschikbaar, die voor onder meer de precisielandbouw van belang zijn. Intussen is de dataportfolio op basis van gebruikersbehoeften een aantal keer gewijzigd. Zo is voor de hogere resolutie data de Formosat-2 data (2 tot 8 meter resolutie) in 2014 vervangen door SPOT-6 en 7 data (1,5 tot 6 meter resolutie) en vervolgens in 2017 vervangen door Triplesat-data (0,8 tot 3 meter resolutie). Sinds begin 2019 is Superview-data (0,5 tot 2 meter resolutie) beschikbaar via het satellietdataportaal. Per 2015 is de radardata (25 meter resolutie) geleidelijk worden vervangen door radardata met een hogere resolutie van 5 meter. Vanaf juli 2015 wordt de hoge resolutie optische data ook als voorbewerkte data beschikbaar gesteld. Het NSO blijft in gesprek met potentiële andere overheidsfinanciers om te kijken of buiten de precisielandbouw ook andere positieve business cases te maken zijn die resulteren in een centrale inkoop door de overheid. Momenteel is de data-inkoop voor het Satellietdataportaal gegarandeerd tot begin 2023. Daarna zal de data-inkoop opnieuw bepaald worden. Op de pagina Beschikbare data vindt u een compleet overzicht van alle beschikbare data sinds 2012.
Wie bepaalt de koers van het Satellietdataportaal?
Het Netherlands Space Office heeft het portaal opgericht en voert de dagelijkse werkzaamheden uit. Zij doet dit in nauw contact met zowel de opdrachtgever (Ministerie EZK), als het bedrijfsleven ('Value adding'-bedrijven), de wetenschap en de eindgebruikers, veelal vertegenwoordigd door overkoepelende (branch-)organisaties.
Wanneer eindigt het Satellietdataportaal?
Momenteel is de continuïteit van de data-inkoop gegarandeerd tot begin 2023. In eerste instantie heeft de Nederlandse overheid data ingekocht voor de periode van 1 maart 2012 tot 1 maart 2015. Vanaf 2015 zijn de eerste Sentinel-data gratis en vrij toegankelijk beschikbaar gekomen. De data-inkoop is daarna met een jaar verlengd tot 1 maart 2016 om de overgang naar Sentinel-data en datacontinuïteit te waarborgen. Daarnaast blijkt er voor verschillende toepassingen behoefte is aan aanvullende data naast de Sentinel-data, met hogere ruimtelijke resolutie en/of met een frequentere opname binnen een bepaalde periode. Daarom is vanaf 2016, in overleg met (eind)gebruikers, data ingekocht ter aanvulling op de Sentinel-data. NSO houdt de ontwikkelingen omtrent de beschikbaarheid van Sentinel data en andere databronnen in de gaten, alsook de informatiebehoeften bij de Nederlandse overheid. Per jaar zal worden bekeken hoe het portaal het beste kan worden voortgezet.
Mag iedereen de data downloaden?
De toegang verschilt per type data.
Ruwe data: In principe mogen alle Nederlandse rechtspersonen de ruwe data gratis downloaden en hier producten mee ontwikkelen.
Mocht u de ruwe optische data willen downloaden, dan leest u onder onbewerkte data hoe u toegang kunt krijgen.
Mocht u de ruwe radardata willen downloaden, dan kunt u bij het NSO een account aanvragen. Dit kan via het registratieformulier op deze site.
Voor de ruwe satellietbeelden is wel de nodige voorbewerking en verdere beeldverwerking voor nodig is om deze data tot bruikbare informatie te maken.
Op de pagina Voorbeelddata vindt u informatie waar u een aantal voorbeeld datasets kan bekijken (optische data) of downloaden voor evaluatiedoeleinden (radardata).
Voorbewerkte data: Ook de voorbewerkte data zijn voor alle Nederlandse gebruikers gratis te downloaden. In het portaal met voorbewerkte data wordt u, na het selecteren van de te downloaden beelden, gevraagd om in te loggen dan wel zich te registreren voor een nieuw gebruiksaccount. Web mapping service is mogelijk zonder gebruiksaccount.
Sentinel data: De Sentinel data is in principe voor iedereen gratis en vrij beschikbaar. De data zijn te doorzoeken en te downloaden na registratie op de Sentinel Data Hub, zie Sentinel data (Copernicus).
Externe databronnen: De verschillende externe dataportalen vermeld onder ‘externe databronnen’ hebben elk hun eigen databeleid. Maar in principe zijn deze data vrij en gratis toegankelijk (eventueel na registratie bij de betreffende externe dataportaal).
Wat is een 'ruw' satellietbeeld?
Een ruw of onbewerkt beeld is een satellietbeeld, dat nog niet alle stappen in de voorbewerking heeft doorlopen. Hierbij valt te denken aan radiometrische correcties, geometrische correcties, orthorectificatie, pansharpening en mozaïeken. Meer informatie hierover is te vinden onder 'Uitleg data'.
Welke stappen van dataverwerking zijn er te onderscheiden?
Na de correcties in de voorverwerking (radiometrische correctie, geometrische correctie en orthorectificatie) vindt doorgaans nog beeldverbetering (o.a. filtering, contrastvergroting) plaats, waarna de beelden vervolgens aan elkaar worden geplakt. In deze stap van datafusie worden abrupte overgangen tussen beelden zoveel mogelijk weggewerkt. De laatste stap om te komen tot informatie wordt 'value adding' genoemd. Hierbij worden doorgaans meerdere datasets / beelden gecombineerd om zo informatie over een gebied in te winnen. Meer informatie over de verschillende stappen binnen de dataverwerking is te vinden onder 'Uitleg data'. Onder 'Product Levels' is te vinden welke verwerkingsstappen zijn uitgevoerd bij elke satelliet.
Ik wil niet zelf de verwerking doen, maar heb wel een informatiebehoefte. Wat moet ik doen?
Via Voorbewerkte data heeft u direct toegang tot GIS ready data die u rechtsreeks kunt inlezen in uw eigen GIS omgeving. Deze voorbewerkte data zijn geometrisch gecorrigeerd, orthogerectificeerd en geprojecteerd in het rijksdriehoekstelsel. Ook zijn ze, net als de ruwe data, radiometrische gecorrigeerd. Daarnaast zijn er kleurenbeelden met natuurlijke kleurenstelling in rood-groen-blauw (RGB) en opgewerkt tot de hoogste resolutie door middel van pansharpening beschikbaar.
Indien u zelf niet de kennis heeft om aan verdere beeldverwerking te doen, dan kunt u in de Space Directory bedrijven en kennisinstellingen vinden, die deze kennis wel hebben. Zij kunnen u helpen om de gewenste informatie uit de aangeboden ruwe data te halen.
Hoe kan ik de data downloaden?
Via de pagina's Toegang data (satellietdataportaal)*, Sentinel data (Copernicus) en Externe databronnen kunt u rechtsreeks doorklikken naar de (portalen met de) betreffende satellietdata. Hier kunt u ook handleidingen vinden met uitleg over het downloaden van de data.
* Let op: Voor de radardata dient u zich te registreren via dit Satellietdataportaal, alvorens u de data kunt downloaden.
Kan ik data op DVD bestellen?
Nee, dat kan helaas niet. De satellietdata wordt uitsluitend online beschikbaar gesteld (via een webportaal, web mapping service, FTP en/of API).
Wat is er allemaal mogelijk met deze data?
Een overzicht van de toepassingen is te vinden onder 'Toepassingen'.
Wat is een panchromatisch beeld?
Panchromatisch betekent letterlijk alle kleuren. In een panchromatisch beeld worden de energiewaarden binnen een breed spectrum van golflengtes in zwart-wit waarden uitgedrukt. Vaak is dit het hele optische spectrum, vandaar de naam panchromatisch ('alle kleuren'). Door de energiewaarden van de verschillende frequenties bij elkaar op te tellen is het mogelijk om een hogere resolutie te bereiken dan in een enkele band. Een panchromatisch beeld kan een extra product zijn van een multispectrale sensor of het enige product van een panchromatische sensor.
Wat is een multispectraal beeld?
Een multispectraal beeld bestaat uit een gelijktijdige opname van meerdere spectrale banden in verschillende bandbreedtes van het elctromagnetisch spectrum . Multispectrale sensors zoals de Landsat Thematic Mapper, SPOT, AVHRR, Sentinel-2 genereren beelden met een paar relatief brede spectrale banden. Een spectrale band is een afgebakend segment golflengtes binnen het elektromagnetisch spectrum. Zo bevatten de Formosat-2, SPOT6/7 en Triplesat multispectrale satellietdata bijvoorbeeld opnames in vier verschillende spectrale banden in de kleuren/golflengtes blauw, groen, rood en nabij-infrarood. Over het algemeen over het algemeen beelden met informatie over 3 tot 10 (soms meer) verschillende spectrale banden multispectrale data genoemd.
Daarnaast bestaan er hyperspectrale beelddata die in tot wel tweehonderd smalle, opeenvolgende spectrale banden tegelijkertijd opnemen, en ultraspectrale data bevat info over meer dan 1000 verschillende banden. De talrijke smalle banden van hyperspectrale sensoren zorgen voor een continue spectrale meting over het gehele elektromagnetische spectrum en zijn daarom gevoeliger voor subtiele variaties in gereflecteerde energie. Beelden die worden gemaakt van hyperspectrale sensoren bevatten veel meer gegevens dan beelden van multispectrale sensoren en hebben een groter potentieel om verschillen tussen land- en waterkenmerken te detecteren. Multispectrale beelden kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om beboste gebieden in kaart te brengen, terwijl hyperspectrale beelden kunnen worden gebruikt om boomsoorten in het bos te onderscheiden.
Wat is orthorectificatie?
Bij orthorectificatie wordt gebruik gemaakt van een digitaal hoogtemodel om de pixels loodrecht op een vlak te projecteren. Hiervoor zijn verschillende modellen en methoden beschikbaar. Iedereen is vrij om eigen modellen en methoden te gebruiken. Zie orthorectificatie voor meer informatie.
Mijn vraag staat hier niet bij. Wat nu?
Indien uw vraag onvoldoende beantwoord is, neem dan contact op met het NSO. Vanuit het NSO zal men zo goed en snel mogelijk uw vraag beantwoorden.